Clubavond Asana: vele manieren om riskante situaties te bekijken

De ingrediënten Asana,  André Gumuchdjian en Antarctica vormen de magistrale bereiding  voor massale nieuwsgierigheid, niet alleen bij talloze RYCB-leden, maar ook van zeezeilers en andere broeders van de kusten. En of het een zeilzeilavond zou worden. Net geen 150 geïnteresseerden vulden woensdag 25 januari de feestzaal van het RYCB-clubhuis voor alweer een fenomenale clubavond.

De Asana-reis: the movie

Na het diner was het tijd voor een reeks verrassingen. Te beginnen met een première. André werkte met zijn dochter Larissa, vertrouwd met het filmmedium, tot diep in de nacht aan de 33 minuten durende film van hun Antarctica reis. Muziek en beeld laten samenvloeien, het is een vak.

De documentaire toont de tocht langs de Zuid Amerikaanse kust via Staten Island naar het gebied van Graham land aan het Antarctische schiereiland. Dat is, merkte André fijntjes op, heel iets anders dan de Zuidpool.

Beelden van indrukwekkende rots- en ijsformaties, de majestueuze natuur en de ingehouden adem van de dochters Larissa en Tatiana die zich voorzichtig langs de zwemtrap in het poolwater laten zakken. Papa knispert en gloeit als hij weer uit het water komt.

Alles komt in beeld, zoals de walvis die onder de boot heen duikt, de enge passage tussen de rotsen, aanmeren tegen een gezonken walvisjager, de verlaten wetenschappelijke bases, pinguïns, de rollende ijsschotsen, de landmassa’s, ankeren en meertouwen, dronebeelden van overweldigende en desolate landschappen…

“We hebben bij deze tweede reis wel meer ijsschotsen gezien, maar er niet meer tegenaan gevaren.” Lacht André.

Wat je maar voor een gedeelte kon zien…

Andre had het publiek bij zijn intro als verwittigd voor die andere climax in de film: het moment dat, op weg terug naar Kaap Hoorn, de putting van het voorstag brak. Zijn dochter Larissa verduidelijkte nadien dat ze de instelling van de Gumuchdjians trouw bleef.  Zelfredzaamheid is de overheersende way of life and sailing, maar humor en haar camera fungeren als defensief scherm in deze uitermate riskante situatie. Nog toe te voegen aan de Cope With Anxiety therapie, dus. “Ondertussen maak ik onderdeks grapjes met mijn zus. Maar ik moet blijven filmen. Ook voor als het echt fout gaat,” dacht ze.

Op dek voerde haar vader -nu wél met lifeline- een ongelijke strijd met een wild om zich heen tollende voorstag, met loodzwaar rolsysteem en genua op een steigerend dek. Uiteindelijk winnen de mannen buiten de strijd en slagen ze erin het stag met de loodzware rolinstallatie vast te sjorren.

Larissa: two down, one left

Maar het was nog niet gedaan. Kaap Horn was nog 550 nm ver. De volgende storm zou er al op woensdag 26 januari 2022 aankomen, dus binnen de drie dagen van de stagbreuk. De recuperatie van het voorstag had zes uur gekost. André wou nu geen tijd meer verliezen en zo vlug mogelijk noordelijk varen, weliswaar met een geïmproviseerde voorstaginstallatie en het kotterstag.

En inderdaad: de windmeter gaat boven de vijfenvijftig knopen, de golven gaan naar zes meter hoogte. “Maar de verraderlijkste om te sturen, zijn kleine, korte golven,” vertelt André.  En pardaf: daar breekt de putting van het kotterstag. Met het zeil in de loeiende wind wordt dit opnieuw een gevaarlijke zweep. Geluk bij een ongeluk, de kotterstagputting breekt bovenaan uit de mast, de zweep dondert aan dek. De relatieve rust komt terug.

Analyse

Uit de live uit-de-zaal-commentaren van Larissa Gumuchdjian en van routeur Philippe Rogge blijkt dat de lichtvoetigheid waarmee het verhaal van aan boord vanavond verteld werd, op andere fronten heel anders werd geïnterpreteerd.  Zoals bij het MRCC in Houston en Chili. Want terwijl er aan dek een urenlang strijd werd geleverd om de schade te beperken en te voorkomen dat de mast achterover zou breken, werd onderdeks de Epirb geactiveerd. “Met de geruststellende nevengedachte: het systeem werkt. En hoe.” Zei Philippe Rogge.  

Hij kreeg telefoon van zowel de US- als de Chileense kustwacht, want hij bleek bovenaan te staan in de lijst van contactpersonen die de autoriteiten moesten verwittigen als ze een noodsignaal kregen. Rogge’s gedachten pendelden na die vreemde telefoontjes tussen “Ze zijn hun mast kwijt en dat komen ze wel te boven…” tot “Ze zijn gezonken, die zie ik nooit meer terug…”. Gevolg: slapeloosheid.  

Op instructie van André annuleerde ASANA het noodsignaal en keerde na de geïmproviseerde herstelling terug naar haar aanvankelijke noordelijke koers. De discussie over de omvang van de noodsituatie brak los en ging verder in deze clubavond door.

Zeemanschap, instinct en vooral geen paniek

De kwestie is: wanneer beslis je om een noodsignaal te activeren? En wie doet dat? Is het omdat er een grote calamiteit dreigt? Of als je echt in levensgevaar komt? Is er een beslissings- en activeringsprocedure afgesproken? Of niet?

André is, weliswaar met de glimlach, duidelijk: zolang er geen levensgevaar is moet de zeiler het zelf kunnen redden en niet rekenen op assistentie van buitenaf. Bovendien, zegt hij, op het moment dat het kotterstag brak, was de Asana nog amper dertig mijl van de Kaap verwijderd, waardoor het dramaniveau van de situatie toch heel wat zakt.

Behalve enkele akelige, misschien wel angstige momenten, is de Asana en haar bemanning er met beperkte schade vanaf gekomen. André’s visie, dat er alles moet aan gedaan worden om paniek te vermijden, werd door iedereen bevestigd. Dat is een kwestie die meer met goed zeemanschap hebben te maken, dan met de toepassing van regels.

Dat leverde Gumudjian, zijn bemanning en de assistentie aan de wal een groot applaus op.

De vele interessante aspecten over een dergelijke reis, de risico’s en de aanpak werden tot laat nog besproken. Waarmee meteen gezegd is dat de afwezigen ongelijk hadden. Clubavonden zijn niet alleen gezellig, ze zijn nog interessant ook. 

PDJ