Contact
Weer
EmergenSEA – Veiligheidsdag – de vermenigvuldigingsfactor van goed voorbereide jachtbemanningen
Ook zonder veel vaarervaring weet je dat één probleemsituatie snel tot een aaneenschakeling kan leiden met grote gevolgen. Dat is de definitie van een dramaproces, ook bekend als de wet van Murphy. In vele gevallen is -soms heel simpele- basiskennis voldoende om de weg van kwaad naar erger te vermijden. Snel en adequaat ingrijpen, daar draait het bij deze introductiedag om.
De tweede EmergenSEA-Veiligheidsdag van 3 februari gaf een reeks onderbouwde adviezen in mini lezingen en praktische demo’s die de deelnemers onmiddellijk konden oefenen.
Overzicht EmergenSEA / Veiligheidsdag
Klik op de titels en spring direct naar het betreffende artikel.
LEZINGEN
- Loodswezen: de kijk vanop de brug
- Rijkswaterstaat: de onderwatertoiletkwestie
- Marifoon en andere communicatienetwerken
- Motorpanne vermijden
DEMO’s EN OEFENINGEN
- Brandbestrijding
- Pyrotechnische noodsignalen
- Medische eerste hulp
- Reanimatie
- Medische koffer
- SAR (Search & Rescue)
Loodswezen: de kijk vanop de brug
De rivierloodsen van DAB vloot overliepen veel voorkomende situaties op de Beneden-Zeeschelde. Steven De Backer en Tim Heirmans -allebei zelf ook pleziervaarders- belichtten hoe zij het samenvaren van beroeps- en pleziervaart beleven.
Interessante aanbevelingen: permanent rondkijken, de beroepsscheepvaart komt er met soms meer dan 20 knopen aan. En ze heeft altijd voorrang. Aanmelden via de VHF op de juiste blokkanalen is door de loodsen aanbevolen. Het oproepende jacht krijgt dan een digitale ‘tag’ zodat het door zowel de loodsen als door de scheepvaartbegeleiding over het hele traject kan gevolgd worden.
Ook vrachtschepen maken soms onvoorspelbare maneuvers: zoals bij het ‘lij maken’. Bij hevige westenwind in de Scheldemonding ontstaat hoge golfslag. Vrachtschepen sturen dan voor even Zuid of Noord om de loodsen aan de lijkant vlotter van of aan boord te laten gaan.
Houd er ook rekening mee dat de beroepsscheepvaart een bovenstroomse koers aanhoudt bij het aanlopen van de sluiskolken en voor de ingang van het Deurganckdok. Vlak aan de ingang mag het schip niet meer dan 2 knopen vaart hebben. Veel maneuvreerkracht is er dus niet. In de sluiskolk, aan de boeg van het schip, staat amper stroom. Maar het achterschip, soms 100 meter verder, ligt in het holst van de vloed- of ebstroom. Om te vermijden dat het schip dwars komt te liggen, houdt de loods de bovenstroomse kant aan, die niet altijd de obligate stuurboordwal is.
De loodsen Tim en Steven reageerden op de vele vragen uit het publiek. Ze zijn ervan overtuigd dat het samen varen op de Schelde door nauwere interactie alleen maar vlotter en veiliger kan verlopen.
Rijkswaterstaat: de onderwatertoiletkwestie
Adrie Kosten van Rijkswaterstaat, dé autoriteit van Nederland als het over nautische aangelegenheden gaat, was zeer duidelijk over de onduidelijke situatie rond het lozen van afvalwater uit jachten. Een situatie, overigens, die niet alleen uniek is voor Europa. Nergens anders wordt een dergelijke wetgeving gevoerd. Bovendien is ze wel voor alle pleziervaart in Nederlandse wateren van tel, maar dan weer niet voor de binnenscheepvaart.
Duidelijk: Nederland voerde al vele jaren de regeling in die het lozen van zwart water (toiletwater) ongefilterd in het oppervlaktewater verbiedt. Grijs water (urine, afwaswater enz.) mag wel.
Onduidelijk: hoe controleert de overheid dat, of hoe kan die met andere woorden deze regel handhaven?
Op heterdaad worden betrapt leidt uiteraard tot het onvermijdelijke z.g. ernstige gesprek. Maar volgens Kosten is het onmogelijk om aan boord van de duizenden jachten te gaan controleren of het toilet op correcte manier wordt gebruikt. Er is een voorstel om de afsluiters van de toiletten te verzegelen, maar of dat realistisch is, kon Kosten niet bevestigen. Bovendien mogen jachten buiten de 20 mijlszone op zee wel lozen. Wat dus betekent dat men na een tocht naar Engeland alles opnieuw zou moeten verzegelen.
En dan is er nog de kwestie van de uitpompstations. Volgens de regelgeving zouden die gratis moeten zijn. In vele havens zijn ze er niet, of werken ze nauwelijks. Trekt men de pompverplichting consequent door, zouden er files ontstaan bij de stations wanneer, na de fijne zeildag, alle jachten vrijwel tegelijk in de namiddag de haven binnenlopen.
Er wordt dus gewezen op ‘gezond verstand’. Gebruik de toiletten in de jachthavens, overweeg een draagbaar toilet als alternatief voor als een vuilwaterinstallatie aan bood echt niet kan.
Marifoon en andere communicatienetwerken
Op zee en ook op de binnenwateren, is en blijft de marifoon het communicatiemiddel voor directe communicatie tussen schepen onderling en de diverse waldiensten.
Robert Verlinden en Nicole Van Erp van Cruise Tops gingen in op de gangbare certificaten maar ook op de toestellen: de marifoon (met of zonder DSC), de EPIRB, de SART en de PLB’s, de verschillende types hun toepassingsgebieden en de netwerken waarin ze opereren zoals radiofrequenties en satellietcommunicatie: Leosar, Meosar, Geosar en Iridum.
Het werd een spoedkennismaking met de diverse communicatiesystemen, waar ze worden voor gebruikt en wat hun sterktes en zwaktes zijn.
Motorpanne vermijden
In het gamma van 2,5 tot 20 pk benzine buitenboordmotoren kan de eigenaar nog veel doen om te voorkomen dat hij in het vaarwater stilvalt. Tim De Rick overliep de types motoren, onderverdeeld in de grote klassen van 2-takt en 4-takt. De 2-takt is met de mengsmering brandstof doorgaans lichter, kleiner en accelereert sneller. De 4-takt is zwaarder, omvangrijker maar wel stiller en zuiniger.
Met een minimum aan technische vaardigheid kan iedereen de twee types zelf onderhouden: olie vervangen in het staartstuk, ontstekingskaarsen afstellen of vernieuwen, koelwater impeller vervangen. Aandacht besteden aan het juiste type brandstof en olie voorkomt veel motorfalen.
Het is belangrijk om de motor op de juiste manier voor een langere periode weg te bergen en uit te kijken of de motor best in verticale toestand wordt verplaatst en weggehangen. Neerleggen van buitenboordmotoren kan een olie terugslag in de carburator veroorzaken, maar dat hangt van merk en type af. Gelukkig is er nog altijd de vakman.
Demo’s en oefeningen
Brandbestrijding
De brandweermannen van Brandweer zone Rand, Kevin Bodart, Jeroen Cooreman en Robbe Hendrickx, bespreken de types brandblussers. Daaruit werd gauw duidelijk dat een schuim of CO2 brandblusser veel voordelen heeft t.o.v. de poederblusser. Iedereen kon met een CO2 brandblusser het vuur aanvallen die in een demo elektriciteitskast was ontstaan.
In de aanloop van het nieuwe vaarseizoen is het zeer aan te bevelen om de vervaldatum van de brandblusser te controleren, het toestel te laten onderhouden of een nieuw aan te schaffen.
Denk daarbij ook aan de soorten brand die kunnen ontstaan en moeten worden bestreden: vaste niet smeltende stoffen (Type A), vloeistoffen en smeltende vaste stoffen (Type B), Gassen (Type C), Vetten (Type F). Denk ook aan het (verplichte) brandblusdeken.
Pyrotechnische noodsignalen
Hoewel de discussie of de LED-alternatieven de pyrotechnische signalen niet beter zouden vervangen, staan zowel de rookpot, de vuurpijl (met en zonder parachute) en het handstakellicht nog steeds in de lijst van verplichte veiligheidsuitrusting voor jachten.
De deskundige introductie en begeleiding van de brandweer gaf een duidelijk inzicht in de diverse signalen, wanneer en hoe ze worden gebruikt.
Iedereen kon vervolgens een vuurpijl afschieten. Aandachtspunten: handschoen en eventueel een veiligheidsbril dragen, omhoog en niet horizontaal richten, rekening houden met de windrichting, ontstekingsmechanisme respecteren, … enz.
Idem voor het handstakellicht, en de rookpot.
Bij twijfel kan alles in het water worden gegooid, maar ze stoppen daarom niet met branden.
Medische eerste hulp
Stop the Bleeding ofte wat moet je doen om ernstig bloeden aan te pakken?
Als een ader geraakt wordt bij een ongelukkige snee, is het een kwestie van op de juiste manier een knelverband aan te leggen.
Dat gebeurt na een korte diagnose over de ernst van de zaak. In een proefopstelling leer je in de wonde de aders terug te vinden.
Zo leer je de situatie in te schatten. De knevel zorgt ervoor dat de gekwetste zo weinig mogelijk bloed verliest. Deze ingrepen zorgen voor een tijdelijke oplossing tot er medische hulp aan boord komt.
Reanimatie
Een vergelijkbare reflex kan levens redden wanneer iemand buiten bewustzijn is in combinatie met een (eventuele) hartstilstand. De juiste ingrepen – diagnose, mond-aan-mondbeademing afgewisseld met hartmassage op het juiste ritme en gebruik van de automatische defibrillator zijn aangewezen. Het toestel zegt wat je moet (en niet mag) doen.
Als je het al eens een keertje gedaan hebt, gaat het in de reële situatie een stuk vlotter.
Wat moet er in de medische koffer?
Dokter, zeiler en voormalig tropenarts en EHBO-trainer Rob Sijbers dook met veel kennis in de -alweer verplichte- medische boordkoffer.
Welke soorten verbanden, pleisters en andere hulpmiddelen zoals schaar, nietjes, spalken enz. zijn aangewezen voor gebruik aan boord? Welke basis geneesmiddelen mogen niet ontbreken? Wat zijn de extras? Waar, wanneer en hoe gebruik je ze? Wat is een goede koffer die niet alleen bestand is tegen een stootje, maar waar de inhoud bestand is tegen de middelpuntvliedende kracht die op een boot in golfslag ontstaat?
SAR
Aan het eind van het remediëringstraject rekenen we steeds op de assistentie van gekwalificeerde medici en paramedici.
Op zee komt die niet zelden uit te lucht. SAR duiker Sebastien Dehaemers demonstreerde hoe de reddingsdiensten van het 40ste Smaldeel (Koksijde) opereert.
Eens de helikopter het noodlijdende jacht heeft bereikt, start een maneuver dat een precieze opvolging vraagt van de jachtbemanning. De SAR duiker moet immers veilig aan boord geraken en dat gebeurt in duidelijke stappen. Contact maken, orders opvolgen, een life line overbrengen, de duiker die uit de heli zakt binnenhalen aan de hand van een 50 meter lange lijn enz.
De volgense stap
EmergenSEA, de Maritime First Aid Course
Een driedaagse, complete cursus, toegespitst op de reanimatie van volwassene, kind, baby
- Wat is het ABCDE-stappenplan en hoe werkt het?
- Wondzorg: van splinter over steken & beten, blaren tot brandwondverzorginjg
- Letsels aan ledematen: koelen, spalken, hechten
- Radio medisch advies en alarm slaan op het water: welke middelen, welke procedures, correct gebruik
- Noodkit en boordapotheek: de inhoud en functies
EmergenSEA #3 – op 2, 9, en 16 november 2024 + kort examen in de voormiddag op 23 november om het certificaat te behalen.
