Jurgen Cluytmans: wedstrijdzeilen vanuit wereldperspectief

AAN DE PRESTATIES OP HET PODIUM VAN HET WEDSTRIJDWATER HANGEN VELE ASPECTEN VAST, GERESGISSEERD DOOR MENSEN DIE DOORGAANS NAUWELIJKS UIT DE COULISSEN KOMEN. WIE IS JURGEN CLUYTMANS (RYCB-lid) DE VOORZITTER VAN HET WORLD SAILING EQUIPMENT COMMITTEE?

Als je van sport competitie wil maken, moet je er op toezien dat de wedstrijd fair verloopt. Zoals in andere sportdisciplines zijn regels belangrijk. De jury moet erop toezien dat ze goed worden toegepast en zo niet moet ze de nodige bijsturing geven. In het zeilen kan het technische aspect onmogelijk onderschat worden. Tot op het hoogste niveau bij World Sailing, de voormalige International Sailing Federation (ISAF), bewaakt men de voorschriften van alle klassen zodat men bijvoorbeeld bij eenheidsklassen met zo identiek mogelijk materiaal aan de start komt. Parameters zoals zeilen, tuigage, romp, zwaard en roer plus toebehoren tot en met de gewichtsklasse van de bemanning van iedere klasse zijn binnen scherpe marges bepaald.

De technische aspecten van de zeilsport moeten daarom niet alleen vastgesteld en gerespecteerd worden. Tegelijkertijd worstelt die technische werkgroep met de loopholes in de voorschriften, werkt ze aan bijsturing, maar moet ze ook rekening houden met de snelle technische en technologische evolutie. Dan stroomt de rol van bewaker van de regels over in die van adviseur. Om maar te zeggen hoe groot het belang van deze doorgaans onzichtbare kant van de zeilsport  wel is. De annalen van de RYCB telden aanzienlijk wat persoonlijkheden die via die paden het uitzicht van de zeilsport bepaalden. Hoog tijd om Jurgen Cluytmans te leren kennen.

Zeiler, lesgever, meter

Jurgen Cluytmans tuimelt in het zeilen op een bekende manier. Van de zeescouting (voor de kenners: ‘Den 2’ Corneel Mayné van -toen- VVKS , nu ZAS) stapt Jurgen op zijn 14^de over op open boten op het Galgenweel. Helemaal verleid volgt hij de zeilstages op het Galgenweel en bij BLOSO in Nieuwpoort. Het is het topmoment van de Splash, maar snel zit de stevige kerel in de Laser van Radial naar Standaard. Terwijl hij in Leuven gaat studeren, volgt hij de cursussen voor instructeur om verder zeilles te kunnen geven en helpt hij geregeld mee in race management & rescue. In 2006 valt hij in voor de meting van de Optimisten bij het EK in Workum. Een nieuwe wereld gaat open, want de man met een ingenieursopleiding kan zich hier helemaal uitleven.

De Optimistklasse is opgezet met zijn werk en vanaf dan gaat de bal aan het rollen. Twee jaar later is Jurgen meter bij de EK’s en WK’s van de Optimist, maar ook de Cadet en de 420, bij de Dutch Youth Regatta in Workum fungeert hij als ‘chief measurer’ waarvoor hij de nodige kwalificaties heeft behaald.

Dat zijn allemaal opstapjes naar topposities als vice-voorzitter van het technische comité bij het test event 2015 voor de Olympische Spelen van Rio en het jaar daarop bij de Spelen zelf. En  hoewel er in deze loopbaan zijsprongen naar race management gemaakt worden, blijft Jurgen uiteindelijk gefocust op het toepassen van technische uitrustingsregels en meting. Hij is huidig voorzitter van het World Sailing Equipment Committee dat uit 19 vertegenwoordigers bestaat.

Onzichtbaar en onmisbaar

Even tussendoor. Het is in Rio dat Jurgen met de RIB zeilers in de stormproblemen mee assisteert. De volgende dag geven de Zwitserse zeilers hem een fiks stuk chocolade en een grote ‘fondant’ bedanking. Zulke kleine momenten, die zijn voor hem onvoorstelbaar waardevol.

Het Olympisch Comité organiseert de Olympische Spelen maar rekent daarbij op de kennis en garanties van World Sailing om de wind- en watersporten tot in de perfectie te laten verlopen. Voor Cluytmans vormen jury, race management, measurers en support staff de ruggengraad van de zeilwedstrijd, waar men veel te gauw aan voorbij gaat. Het blijft voor hem persoonlijk schipperen tussen de haalbaarheid van deze intensieve vrijwilligersjob en zijn privé- en beroepsleven als ingenieur bij Fluxys. Hierin schuilt overigens ook de reden waarom Jurgen bij de RYCB lid is geworden: ook in clubverband kan hij over wat hem bezielt van gedachten wisselen met andere leden.

Meewerken aan de top

Natuurlijk is de rol van ‘deputy chief measurer’ bij de Olympische spelen van Tokyo naast zijn voorzittersrol bij World Sailing een absoluut hoogtepunt. Iets wat overigens door koning Filip en koningin Mathilde vereerd werd. Jurgen werd met enkele andere Olympische officials en sportlui op het paleis ontvangen. Jurgen is zich bewust dat hij zich moet houden aan de regel dat er bij ieder wereld topevent er andere voorzitters voor de diverse World Sailing events kunnen worden aangesteld. Bovendien moet de zwakke plek van de zeilsport pro-actief worden bewaakt. Zeilen is niet bepaald interessant voor sensationele TV (en streaming) formats, waardoor de kijkdichtheid in vergelijking met bvb voetbal en atletiek veel lager ligt. Omdat tv-uitzendrechten gestuurd worden door kijkcijfers maar ook een belangrijke bron van inkomsten voor de Spelen zijn…

Volgens Cluytmans is het zeilen nog niet aan het einde van haar mogelijkheden wat die mediavriendelijkheid betreft: de formule van de medal race is maar een voorbeeld van hoe het kort, intensief en overzichtelijk kan. Er kan met poule systemen gewerkt worden. En ook over het parcours dichter bij de wal leggen om het zichtbaarder te maken voor een groter publiek is men er nog niet uit.  In Tokyo heeft men geëxperimenteerd met camera’s in combinatie met microfoons aan boord van de deelnemers. Ook de stap naar gebruik van drones als aanvulling op of vervanging van helikopters is niet zo groot meer.
Daar zal nog aardig wat over worden gedebatteerd.

Keuzes maken

Zowel de gecombineerde wereldkampioenschappen voor de jeugdklassen (-19 jaar) in ‘22 als de World Sailing Championships in ’23 zullen in Den Haag (Scheveningen) gezeild worden. Welke functie Jurgen hier gaat bekleden wordt nog bepaald, gezien de wisselde positie van voorzitter en vice-voorzitter van de technische comités. Ook voor de OS Parijs 24 (Marseille) staan de sterren voor hem goed, maar opnieuw: beslissingen zullen nog volgen.

Jurgen Cluytmans ziet nog best wat uitdagingen voor de boeg liggen. Hij formuleert het neutraal-diplomatisch. De concurrentie om een plaats in te nemen in de groeiende wereld van sportbeleving ligt niet binnen de sport zelf. Men moet zich bewust worden dat de competitie gevoerd wordt met andere sporttakken, vindt Cluytmans, en dat zal een hele mentaliteitsverandering vragen om dat in te zien.

Ook duurzaamheid en integratie zijn voor hem kapen die zullen moeten gerond worden. Welke materialen zijn minder belastend voor de omgeving? Kunnen we de ecologische voetafdruk van productie maar ook begeleiding op het water minimaliseren? Hoe pakken we het para-zeilen (of G-zeilen) aan zodat het terug deel uit maakt van de Paralympische Spelen? Ook op nationaal vlak ziet Cluytmans nog heel wat aandachtspunten die om ontwikkeling vragen. De vergrijzing zal naar een tekort in ‘staffing’ leiden en wat zijn oplossingen voor de terugloop in vrijwilligerswerk? Is de ingewikkelde staatsstructuur de juiste leverancier voor een stimulerend competitiesportbeleid.

Bovendien kan voor Cluytmans het debat over de aandacht voor de breedtesport, de instroom van talent in de topklassen en de ontwikkeling en ondersteuning van klassen zoals de Nacra 17, de FX en 49er maar beter nu dan later beginnen, willen we de boot niet missen. Vragen waar hij mee antwoorden wil op formuleren.

En ondertussen kan je hem nog wel op het Galgenweel zien in zijn Laser, pardon ILCA boot. Nee, niet in de wedstrijden, wel just for fun. Tenminste als er nog tijd over is naast zijn werk, zijn World Sailing en zeilinstanties-functies en zijn opleiding tot keuken chef. Gaat diplomatie niet vlotter bij een heerlijk etentje?

Lees hier meer over

Jurgen Cluytmans: http://www.jurgencluytmans.be/

World Sailing measurement & measurers: https://www.sailing.org/raceofficials/internationalmeasurer/index.php

World Sailing Equipment Committee: https://www.sailing.org/about/committees/equipment/index.php